Năm 2023, Hà Nội sẽ thu hồi nhà, đất bị chiếm dụng, cho thuê trái phép

Với tổng diện tích nhà 178.148 m2 và diện tích đất 155.156 m2, quỹ nhà này chủ yếu được xác lập khi thực hiện chính sách cải tạo nhà cửa của Nhà nước những năm 1960, một phần quỹ nhà được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước. 

Theo Sở Xây dựng Hà Nội, hiện nay, có 801 địa điểm (803 hợp đồng) tập trung chủ yếu tại 4 quận nội thành: Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Ba Đình, Đống Đa do Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội quản lý cho thuê; các địa điểm còn lại do UBND quận Hà Đông, UBND thị xã Sơn Tây và Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Kinh doanh và Dịch vụ nhà Hà Nội quản lý, sử dụng cho thuê.

Qua rà soát, kiểm tra của các đơn vị chức năng, UBND thành phố Hà Nội cho biết, thời gian qua, việc quản lý nhà nước đối với quỹ nhà chuyên dùng vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế kéo dài. Nhiều trường hợp sai phạm phải xử lý theo quy định của pháp luật; hiệu quả sử dụng, hiệu quả kinh tế thấp không tương xứng với giá trị và số lượng nhà đất. 

Cụ thể, việc theo dõi, ghi số các địa điểm nhà, đất đã ký hợp đồng thuê nhà, các địa điểm chưa ký hợp đồng thuê nhà chưa đảm bảo đầy đủ, không cập nhật kịp thời biến động; việc thiết lập, bổ sung hoàn thiện hồ sơ đối với từng địa điểm nhà thuê chưa được quan tâm, tiến độ chậm nên nhiều điểm nhà, đất chưa có hồ sơ.

Đáng chú ý, việc kiểm tra, giám sát trong quản lý, sử dụng quỹ nhà chuyên dùng không được duy trì thường xuyên. Nhiều trường hợp có vi phạm (cho thuê lại, liên doanh liên kết, chuyển ở, cải tạo lại, cơi nới, xây dựng thêm khi chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận); một số tranh chấp, vướng mắc diện tích. Đơn vị quản lý, vận hành chưa có biện pháp chấn chỉnh, chưa kịp thời báo cáo để xử lý.

Cũng qua thực tế kiểm tra cho thấy, việc cải tạo, sửa chữa quỹ nhà chuyên dùng đa phần do người sử dụng tự cải tạo sửa chữa cho phù hợp với nhu cầu sử dụng. Hiện nay, nhiều điểm nhà trong tình trạng xuống cấp chưa được lập kế hoạch và thực hiện cải tạo, sửa chữa.

Cơ chế quản lý, sử dụng diện tích nhà tăng thêm sau cải tạo, sửa chữa chưa có cơ chế xử lý. Hay, việc ký hợp đồng cho thuê nhà, thu tiền cho thuê nhà, đất của quỹ nhà chuyên dùng đạt hiệu quả thấp, nợ đọng nghĩa vụ tài chính của các đơn vị còn nhiều và kéo dài chưa được xử lý dứt điểm; hầu hết các hợp đồng thuê nhà, đất đã hết hạn; chậm triển khai trong việc giải quyết quỹ nhà chuyên dùng hiện đang trống.

Ngoài nguyên nhân khách quan do có nhiều yếu tố đặc thù, tồn tại mang tính lịch sử, lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội đã chỉ rõ các sở, ngành chưa thường xuyên kiểm tra, thanh tra, hướng dẫn việc quản lý quỹ nhà chuyên dùng của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội. Một số tổ chức, cá nhân thuê nhà tự ý liên doanh, liên kết, cho thuê lại nhà thuê của nhà nước; tự ý xây dựng, cải tạo trên diện tích đất của quỹ nhà chuyên dùng khi chưa được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. 

Trong khi đó, nhận thức của cán bộ quản lý quỹ nhà chuyên dùng, đặc biệt là cán bộ cấp cơ sở còn chưa nhận thức hết trách nhiệm của mình; sự phối hợp giữa Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội và các Xí nghiệp Quản lý và Phát triển nhà trực thuộc với chính quyền địa phương chưa thực sự chặt chẽ dẫn đến việc quản lý trật tự xây dựng và cưỡng chế thu hồi đối với quỹ nhà chuyên dùng chưa đạt được hiệu quả cao.

Để khắc phục những tồn tại và bất cập trên, nhất là tình trạng khai thác, sử dụng quỹ nhà chuyên dùng sai mục đích, UBND thành phố Hà Nội yêu cầu các sở ngành chức năng, đơn vị liên quan phải đổi mới việc quản lý theo phương châm “rõ người – rõ việc rõ trách nhiệm – rõ quy trình – rõ hiệu quả”.

Theo đó, tập trung hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới, phòng, chống thất thoát, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; xử lý, khắc phục dứt điểm các tồn tại, hạn chế nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ nhà chuyên dùng trên địa bàn Thủ đô. 

Theo chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn, trước mắt, phải thống kê, phân loại quỹ nhà chuyên dùng theo nhóm và mức độ vi phạm; lập kế hoạch xử lý, khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế. Đặc biệt, trong năm 2023, các ngành chức năng phải hoàn thành việc truy thu các khoản nghĩa vụ tài chính còn nợ đọng và thu hồi toàn bộ các địa điểm nhà, đất bị chiếm dụng, cho thuê trái phép. 

Thành phố yêu cầu các sở, ngành, UBND các quận, huyện tăng cường thanh tra, kiểm tra định kỳ, chuyên đề và đột xuất để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý các vi phạm theo quy định pháp luật; đồng thời, tham mưu, kiến nghị cấp có thẩm quyền điều chỉnh những bất cập trong cơ chế, chính sách về quản lý, sử dụng quỹ nhà chuyên dùng. 

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn nhấn mạnh, nếu phát hiện các trường hợp vi phạm, các sở, ngành phải làm rõ trách nhiệm; tùy theo mức độ vi phạm, các sở, ngành xử lý trách nhiệm hoặc đề xuất xử lý trách nhiệm đối với tổ chức, cá nhân, vi phạm, để xảy ra vi phạm, trách nhiệm của người đứng đầu. 

Đối với các trường hợp vi phạm phải xử lý hình sự thì chuyển Công an Thành phố điều tra, xử lý đối với tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật.