Vì sao Nga không thể dựa vào ‘tướng Mùa Đông’ trong xung đột tại Ukraine

“Tướng Mùa Đông” luôn được cho là một người bạn tốt của các lực lượng Nga trong lịch sử. Nhưng lúc này, Tổng thống Vladimir Putin không còn có thể tin tưởng vào “đồng minh” lâu năm này khi đội quân của ông đối mặt với mưa tuyết và nhiệt độ giảm xuống -20 độ C, và thấp hơn ở Ukraine.

Nhiều tháng qua, các chuyên gia và nhà phân tích quân sự phương Tây đã dự đoán rằng mùa Đông sẽ khiến giao tranh trên tiền tuyến của Ukraine bị gián đoạn. Nhưng lúc này, ngày càng rõ ràng là cả hai bên sẽ tìm cách tận dụng lợi thế ngay trong thời tiết giá lạnh, mỗi bên đều cử một “viên tướng” đối đầu – “Tướng Mùa Đông” sẽ chạm chán “Tướng Tê cóng”.

Kế hoạch của Nga là suy yếu người Ukraine bằng cách gây mất điện và hệ thống sưởi, trong khi người Ukraine muốn tiến hành các cuộc tấn công bằng biệt kích và huấn luyện pháo binh nhằm vào những người lính Nga thiếu đồ ấm mùa đông và thức ăn nóng.

Không có nghỉ đông

Theo tờ Politico, mặc dù tốc độ chiến đấu được cho là sẽ chậm lại, nhưng sẽ không hề có sự ngừng lại ở các khu vực Donetsk và Luhansk, miền đông Ukraine, bất chấp những cơn mưa tuyết và nhiệt độ băng giá.

“Các trận chiến sẽ diễn ra cả ngày lẫn đêm, bất kể thời tiết như thế nào”, bác sĩ quân y và cựu nghị sĩ Ukraine Yegor Firsov chia sẻ với Politico từ tiền tuyến. “Hiện tại tôi đang ở gần Bakhmut. Tình hình ở đây rất phức tạp, thay đổi mỗi ngày, lắc lư như một con lắc – từ những thành công và sự hưng phấn khi chúng tôi tiến lên, đến tình thế khó khăn khi quân địch tiến lên”, ông Firsov viết. “Hôm qua trời có tuyết rơi, chúng tôi rất vui với điều đó, vì không có gì tệ hơn những cơn mưa lạnh cóng.”

Bộ Quốc phòng Ukraine cũng đã nói rõ kế hoạch là duy trì áp lực trong suốt mùa Đông. “Những người hiện đang nói về khả năng ‘tạm dừng chiến sự’ do nhiệt độ đóng băng trong mùa Đông có thể chưa bao giờ tắm nắng vào tháng 1 ở bờ biển phía nam Crimea”, Bộ Quốc phòng Ukraine đăng dòng tweet hôm 22/11.

Tất nhiên, “Tướng Mùa Đông” không phải lúc nào cũng có lợi cho Nga. Người Phần Lan đã từng lật ngược tình thế trong cuộc Chiến tranh Mùa đông năm 1940, vượt trội người Nga khi họ lướt nhanh trên ván trượt tuyết để phát động các cuộc tấn công du kích chớp nhoáng.

Người Ukraine đang hy vọng sẽ gây ra thiệt hại tương tự cho đối phương. Những thông tin nghe trộm, được phân tích bởi nhóm Tình báo Xung đột, cho thấy các binh sĩ Nga mới được động viên đã phàn nào ra sao về việc thiếu thiết bị cơ bản, chưa nói đến bộ dụng cụ mùa đông, và các điều kiện mà họ phải trải qua bao gồm cả việc không có thức ăn nóng trong nhiều ngày.

Mùa Đông không yên tĩnh

Hiện tại, chiến sự vẫn đang nổ ra trên một số mặt trận. Và không có gì báo hiệu một mùa Đông yên tĩnh.

Theo chuyên gia Kateryna Stepanenko từ Viện Nghiên cứu Chiến tranh: “Người Nga đang nối lại và tăng cường các hoạt động tấn công của họ ở phía tây nam tỉnh Donetsk”. Bà Kateryna nói thêm rằng họ đang sử dụng lực lượng lính dù tinh nhuệ, rút từ khu vực thành phố Kherson xuống phía nam.

Ông Nick Reynolds thuộc Viện Các quân chủng Thống nhất Hoàng gia Anh – một tổ chức tư vấn an ninh đang tiến hành phân tích hoạt động cho Bộ tổng tham mưu Ukraine, cho biết Ukraine cũng đang di chuyển lực lượng để củng cố phòng tuyến của họ.

Ông Reynolds nói thêm rằng người Ukraine cũng muốn đẩy lùi quân Nga ở bờ đông sông Dnipro (hay Dnieper) để ngăn chặn các đợt pháo kích của Nga. Tuần này, cả hai bên đã nã pháo vào các chướng ngại vật ở hai bên sông Dnipro, khiến thành phố Kherson luôn rền vang các vụ nổ.

Chuyên gia Reynolds cũng nghi ngờ người Nga có thể tung ra một quân bài mới, bằng cách tập trung lại “các lực lượng ở biên giới Belarus vùng phía bắc Kiev nhằm tìm cách kéo lực lượng Ukraine rút khỏi tiền tuyến ở miền đông và nam”. Một nguồn tin an ninh Ukraine yêu cầu giấu tên nói với Politico rằng các máy bay chiến đấu của Nga dường như đang thử nghiệm hệ thống phòng không của Ukraine dọc biên giới.

Trong khi đó, giao tranh đang diễn ra ác liệt xung quanh các thành phố Svatove-Kreminna và Bilohorivka ở Luhansk, nơi người Ukraine đã xác định được những điểm yếu trong hệ thống phòng thủ của Nga. “Ở khu vực Luhansk, chúng tôi đang từ từ tiến bước trong chiến đấu”, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết trong bài phát biểu đêm 22/11.

Rét hay ôn hòa?

Người Ukraine lúc này đang phân vân xem họ muốn một mùa Đông khắc nghiệt hay một mùa Đông ôn hòa. Một mùa Đông ôn hòa sẽ giúp dân thường Ukraine bớt khó khăn do hậu quả của mạng lưới điện bị tàn phá. Nhưng điều đó cũng có nghĩa là sẽ tạo ra điều kiện lầy lội, khiến việc di chuyển của quân đội và thiết giáp trở nên khó khăn đối với họ cũng như người Nga. Người Ukraine muốn nhanh chóng mở rộng đà tiến mà họ đã đạt được trong những tuần gần đây ở Kharkiv phía đông bắc và Kherson ở phía nam.

Trong khi đó, một mùa Đông lạnh giá với địa hình đóng băng sẽ giúp cả hai bên cơ động được – nhưng điều kiện băng giá có thể sẽ gây thiệt hại cho quân đội Nga. Xe tăng và phương tiện không thể ẩn náu dưới những tán cây trụi lá. Mùa đông năm ngoái, khi tìm cách tiến vào Kiev, người Nga đã gặp phải những sự cố máy móc với các xe tăng và xe bọc thép.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho rằng “Tướng Tê cóng” có thể sẽ ủng hộ người Ukraine. Trong một đánh giá gần đây, tổ chức này đánh giá quân đội Nga sẽ gặp bất lợi nếu họ được trang bị thiếu. Các lực lượng Nga được cho là đã bắt đầu nhận được áo khoác và mũ bảo hiểm do Iran sản xuất. Nhưng những lô hàng này có lẽ không sánh được với chất lượng quần áo và thiết bị mà các đồng minh phương Tây đã cung cấp cho Ukraine.

Bộ Quốc phòng Anh gần đây báo cáo rằng họ đã gửi 195.000 bộ dụng cụ mùa đông và còn nhiều hơn thế nữa cho Kiev; các đối tác phương Tây khác gồm Litva, Đức, Đan Mạch, Mỹ, Thụy Điển và Phần Lan cũng đang cung cấp đồng phục, máy phát điện di động và lều cho 200.000 binh sĩ. Canada đang cung cấp cho Ukraine nửa triệu bộ đồng phục mùa đông.

Trên mặt trận dân sự, người Ukraine đang nỗ lực đánh bại “Tướng Mùa Đông” bằng cách cố gắng bổ sung các kho dự trữ phụ tùng thay thế để vá lưới điện bị hỏng. Họ cũng đang tìm cách tích trữ hàng ngàn máy phát điện diesel và nhiệt. Kiev cũng vận động thêm các hệ thống phòng không để ngăn chặn thiệt hại.

Các nhà lãnh đạo quốc gia Ukraine, thống đốc khu vực và thị trưởng thành phố đều đang cố gắng hết sức để chuẩn bị cho mùa Đông. Thị trưởng Kiev, Vitali Klitschko đang chuẩn bị cho thành phố của mình đối mặt với một mùa Đông lạnh giá, đen tối và hy vọng tránh được một cuộc sơ tán hàng loạt. Ông kêu gọi hơn 3 triệu cư dân Kiev dự trữ đủ nước, thực phẩm và nhu yếu phẩm cho mùa đông. Và chính quyền của ông đang chuẩn bị khoảng 1.000 trung tâm nơi cư dân có thể sưởi ấm và có thức ăn.

Thị trưởng Lviv, Andriy Sadovyi, cũng sốt sắng lên kế hoạch giữ ấm không chỉ cho bản thân mà cả thành phố miền tây Ukraine trong suốt mùa đông. Ông đặt mục tiêu thiết lập và vận hành khoảng 6.000 nơi trú ẩn khẩn cấp; người dân sẽ được trang bị bếp củi hoặc máy phát điện diesel xách tay.